Z dniem 3 kwietnia 2018r. wejdzie w życie nowa ustawa o Sądzie Najwyższym z dnia 8 grudnia 2017 r. (Dz.U.2018.5). Wprowadza ona, w treści art. 89, nową instytucję prawną w postaci skargi nadzwyczajnej. Będzie ją można wnieść od prawomocnego orzeczenia sądu powszechnego lub sądu wojskowego kończącego postępowanie w sprawie, jeżeli jest to konieczne dla zapewnienia praworządności i sprawiedliwości społecznej i: 1) orzeczenie narusza zasady lub wolności i prawa człowieka i obywatela określone w Konstytucji, 2) orzeczenie w sposób rażący narusza prawo przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, 3) zachodzi oczywista sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego- a orzeczenie nie może być uchylone lub zmienione w trybie innych nadzwyczajnych środków zaskarżenia.
Podmiotami uprawnionymi do jej wniesienia są: Prokurator Generalny, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz, w zakresie swojej właściwości, Prezes Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, Rzecznik Praw Dziecka, Rzecznik Praw Pacjenta, Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego, Rzecznik Finansowy i Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Skargę nadzwyczajną będzie można wnieść w terminie 5 lat od dnia uprawomocnienia się zaskarżonego orzeczenia, a jeżeli od orzeczenia została wniesiona kasacja albo skarga kasacyjna – w terminie roku od dnia ich rozpoznania. Niedopuszczalne będzie uwzględnienie skargi nadzwyczajnej na niekorzyść oskarżonego wniesionej po upływie roku od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, a jeżeli od orzeczenia została wniesiona kasacja albo skarga kasacyjna – po upływie 6 miesięcy od dnia jej rozpoznania.
W zakresie warunków dopuszczalności tego nadzwyczajnego środka odwoławczego ustawodawca przewidział jednak pewne ograniczenia. Otóż od tego samego orzeczenia w interesie tej samej strony skarga nadzwyczajna może być wniesiona tylko raz. Nie można jej także oprzeć na zarzutach, które były przedmiotem rozpoznawania skargi kasacyjnej lub kasacji przyjętej do rozpoznania przez Sąd Najwyższy. Skarga nadzwyczajna nie jest dopuszczalna od wyroku ustalającego nieistnienie małżeństwa, orzekającego unieważnienie małżeństwa albo rozwód, jeżeli choćby jedna ze stron po uprawomocnieniu się takiego orzeczenia zawarła związek małżeński, oraz od postanowienia o przysposobieniu. Dodatkowo, omawiany środek zaskarżenia Skarga nie jest dopuszczalny w sprawach o wykroczenia i wykroczenia skarbowe.
W przypadku uwzględnienia skargi nadzwyczajnej, Sąd Najwyższy będzie mógł uchylić zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i stosownie do wyników rozprawy orzec co do istoty sprawy albo przekazać sprawę do ponownego rozpoznania właściwemu sądowi, w razie potrzeby uchylając także orzeczenie sądu pierwszej instancji, albo umorzyć postępowanie. Skarga zostanie oddalona, jeżeli stwierdzony zostanie brak podstawy do uchylenia zaskarżonego orzeczenia.
