Dnia 25 listopada 2018 r. weszła w życie ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Celem aktu jest sprawienie, by firma (jednoosobowa działalność gospodarcza prowadzona na podstawie wpisu do CEIDG) nie „umierała” wraz ze swym właścicielem.
Po śmierci przedsiębiorcy jego firma stanie się przedsiębiorstwem w spadku. Zarządzał nią będzie zarządca sukcesyjny (we własnym imieniu, lecz na rachunek następców prawnych zmarłego). Zarządca będzie mógł prowadzić sprawy zwykłego zarządu firmy samodzielnie, a do podjęcia czynności przekraczającej zwykły zarząd konieczna będzie jednomyślna zgoda wszystkich właścicieli przedsiębiorstwa (np. spadkobierców, zapisobierców windykacyjnych). Wprowadzone rozwiązania mają umożliwić zachowanie ciągłości prowadzenia działalności gospodarczej przez czas niezbędny do zakończenia postępowania spadkowego (nie dłużej niż dwa lata).
Istnieją dwa sposoby powołania zarządcy sukcesyjnego:
- za życia przedsiębiorcy:
W tym celu przedsiębiorca powinien sporządzić oświadczenie o ustanowieniu zarządcy (forma aktu notarialnego), a przyszły zarządca wyrazić swą zgodę w formie pisemnej. Właściciel firmy powinien ponadto złożyć wniosek do CEIDG w sprawie powołania zarządcy sukcesyjnego.
- po śmierci przedsiębiorcy:
Do powołania zarządcy jest w tym wypadku uprawniony: małżonek przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku; spadkobierca ustawowy lub testamentowy, który przyjął spadek; zapisobierca windykacyjny. Także tutaj niezbędne jest zachowanie formy aktu notarialnego. Przyszły zarządca sukcesyjny jest zobowiązany do złożenia przed notariuszem oświadczenia o braku orzeczonych w stosunku do niego zakazów. Co więcej, do powołania zarządcy po śmierci przedsiębiorcy niezbędna jest zgoda osób, którym łącznie przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku powyżej 85%. Następnie notariusz zgłasza fakt powołania zarządcy do CEIDG.
Na zarządcę sukcesyjnego może zostać powołana osoba fizyczna, dysponująca pełną zdolnością do czynności prawnych. Jednak uprawnienie do jego powołania wygasa z upływem dwóch miesięcy od dnia śmierci przedsiębiorcy.
Inne przykładowe zmiany mające zastosowanie do przedsiębiorstwa w spadku to m.in.:
- możliwość utrzymania ciągłości zatrudnienia pracowników;
- utrzymanie się w mocy umów cywilnoprawnych zawartych przez przedsiębiorcę za życia;
- nie wygasają rachunki bankowe;
- przedsiębiorstwo może działać pod dawną nazwą z dopiskiem „w spadku”;
- zachowany zostaje nr NIP firmy.
