Europejski Trybunał Praw Człowieka (dalej: Trybunał) opublikował 23 stycznia 2025 roku decyzję z 19 grudnia 2024 r. w sprawie Sarata przeciwko Polsce (nr 2415/21) i inni. Mając na uwadze podobny przedmiot skarg, Trybunał rozpoznał łącznie sprawę z 6 innymi skargami.
Wszystkie skargi dotyczyły zarzutu naruszenia art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (dalej: Konwencja) ze względu na naruszenie prawa skarżących do rozpatrzenia sprawy przez „niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą”, ponieważ sprawy cywilne skarżących zostały rozstrzygnięte przez różne składy Sądu Najwyższego złożone z sędziów powołanych do tego sądu przez Prezydenta RP, na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa (KRS) ustanowionej na mocy ustawy o zmianie ustawy o KRS oraz niektórych innych ustaw z dnia 8 grudnia 2017 r. (dalej: neosędziów).
Rząd przyznał, że doszło do naruszenia art. 6 ust. 1 Konwencji w każdej ze spraw oraz zobowiązał się do wypłacenia skarżącym stosownych kwot zadośćuczynienia. Wobec deklaracji Rządu i wystarczającej w ocenie Trybunału, zaoferowanej kwoty zadośćuczynienia w wysokości 10 000 euro, Trybunał postanowił o skreśleniu skarg z listy rozpoznawanych spraw na podstawie art. 37 ust. 1(c) Konwencji.
Mając na uwadze, że Trybunał uznał, iż orzekanie przez neosędziów narusza prawo do sądu gwarantowane konwencją – następnym krokiem w sprawach, gdzie orzekali neosędziowie może być złożenie skargi do Trybunału, w której należy wykazać, że doszło do naruszenia prawa do rzetelnego procesu. Trzeba jednak pamiętać, że można to zrobić, zanim miną cztery miesiące od zakończenia postępowania krajowego. Procedura jest bezpłatna, lecz wymaga starannego przygotowania merytorycznego.
