W dniu 29 listopada 2023 r. Sąd Najwyższy w składzie Siedmiu Sędziów podjął niekorzystną dla przedsiębiorców uchwałę pod sygnaturą III UZP 3/23, zgodnie z którą organ rentowy w przypadku podjęcia działalności gospodarczej przez ubezpieczonego, nie negując tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym, jest uprawniony do weryfikacji podstawy wymiaru składek na te ubezpieczenia w sytuacji, gdy w początkowym okresie prowadzenia tej działalności ubezpieczony deklaruje wysoką podstawę wymiaru składki, mimo że jego przychody były dużo niższe, a w kolejnych miesiącach realizuje się ryzyko socjalne (realizuje ryzyko pobierania zasiłku), którego wystąpienie było pewne w momencie rozpoczęcia działalności gospodarczej.
Brak jest definicji ustawowej początkowego okresu prowadzenia działalności. ZUS może interpretować na niekorzyść przedsiębiorców nieostre określenie „początkowy okres prowadzenia działalności”. Organ rentowy może uznawać, iż początkowy okres prowadzenia działalności to pierwszy miesiąc jej prowadzenia, kilka pierwszych miesięcy, a może nawet pierwszy rok.
Przywołana Uchwała Sądu Najwyższego kłóci się z dotychczasową linią orzeczniczą. Niestety daje ona ZUS kolejne narzędzie do walki w sporach z przedsiębiorcami. Uchwała, której nadano moc zasady prawnej, będzie wykorzystywana przez ZUS do obniżania podstaw wymiaru składek, odmowy wypłaty świadczeń oraz dochodzenia zwrotu wysokich zasiłków. Powyższa uchwała będzie także punktem odniesienia dla sądów ubezpieczeń społecznych, które wstrzymywały się z rozpoznawaniem spraw o podstawę wymiaru składek do czasu rozstrzygnięcia pytania prawnego przez SN w powiększonym składzie.
