Zadatek może wywołać różne skutki prawne

Powszechnie w obrocie przyjmuje się, że zadatek ma szczególną, inna niż zaliczka, rolę w zabezpieczeniu umowy. Co do zasady, jeżeli podmiot dający zadatek nie wywiąże się z umowy to druga strona ma prawo go zachować, w przypadku zaś, gdy umowy nie wykona ten, który przyjął zadatek, ma on obowiązek zwrócić go w dwukrotnej wysokości.  Jednakże, często pomijana jest treść przepisu art. 394 k.c., która umożliwia przypisanie zadatkowi innego skutku, niż opisany powyżej, przy czym odmienny skutek może wynikać zarówno z treści wiążącej strony umowy, jak i obowiązującego zwyczaju. Dopiero brak uregulowania skutków zadatku w umowie, bądź zwyczaju skutkuje zastosowaniem regulacji kodeksowej.