27 sierpnia 2018 r. weszła w życie ustawa z dnia 26 stycznia 2018 r. o wykonywaniu niektórych czynności organu centralnego w sprawach rodzinnych z zakresu obrotu prawnego na podstawie prawa Unii Europejskiej i umów międzynarodowych (Dz.U.2018.416 z dnia 2018.02.26). Ustawa obejmuje zatem postępowania toczące się na podstawie konwencji haskiej z 1980 r. o cywilnych aspektach uprowadzenia dziecka za granicę.
Nowym rozwiązaniem, które wprowadza ustawa jest powołanie 11 wyspecjalizowanych sądów okręgowych, przed którymi toczyć się będzie postępowanie z wnioskami o przekazanie dziecka za granicę. Instancją odwoławczą ustanowiono Sąd Apelacyjny w Warszawie. W nowych sądach orzekać będzie 30 sędziów, specjalistów z zakresu transgranicznego prawa rodzinnego. Wydając postanowienia sądy będą miały obowiązek sporządzenia pisemnych uzasadnień z urzędu. Obowiązkiem Sądów Okręgowych będzie również rozpatrzenie sprawy w ciągu sześciu tygodni. Na krótki czas postępowania ma wpłynąć także obowiązek niezwłocznego sporządzania opinii przez biegłych.
Skutkiem wejścia w życie ustawy ma być ochrona polskiego dziecka. Przejawia się to w szczególności poprzez wprowadzenie przez ustawę zakazu wydawania dziecka z terytorium Polski, aż do czasu uprawomocnienia się postanowienia sądu. Dotychczas dziecko mogło być wydane za granicę zaraz po wydaniu postępowania przez sąd I instancji.
Ustawa wprowadza również przymus adwokacko-radcowski. W związku z wprowadzonym przymusem, w postępowaniu w sprawach o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką prowadzonych na podstawie konwencji haskiej z 1980 r. strony będą miały obowiązek wyznaczenia fachowego pełnomocnika tj. adwokata lub radcy prawnego, co pozwoli w jak najlepszy sposób zadbać o interesy stron.
Ponadto, ustawa wprowadza Skargę Kasacyjną wnoszoną do Sądu Najwyższego. Podmiotami uprawnionymi do wniesienia skargi będą: Prokurator Generalny, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz Rzecznik Praw Dziecka.
