Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wskazał, że co do zasady przedsiębiorca nie posiada narzędzi, które pozwoliłyby na przeprowadzenie kontroli u kontrahenta (m.in. w zakresie badania, czy dostawca towarów i usług prawidłowo rozliczył konkretną transakcję z urzędem skarbowym). Co więcej, podatnik wcale nie ma obowiązku kompleksowo i dogłębnie weryfikować swego dostawcy – w tym w celu odliczenia podatku VAT.
Trybunał uznał ponadto, że podatnik powinien w danej sytuacji podjąć tylko takie środki weryfikacyjne, jakich można oczekiwać w okolicznościach danej sprawy.
Warto w tym miejscu streścić okoliczności sprawy, gdyż mogą być one istotne w świetle postępowań prowadzonych wobec wielu podmiotów przed polskimi organami:
– spółka A nabywała materiały biurowe od spółki B;
– kontrola przeprowadzona w spółce B wykazała, że nie prowadziła ona rzeczywistej działalności gospodarczej, nie rozliczyła się ze swoich zobowiązań podatkowych, a członek zarządu zaprzeczył jakimkolwiek kontaktom ze spółką A;
– świadkowie potwierdzili jednak, że spółka A handlowała ze spółką B, znalazła ją w lokalnej prasie, zweryfikowała jej dane w rejestrze handlowym, a jej przedstawiciel spotkał się z reprezentantem dostawcy (późniejsza korespondencja odbywała się drogą mailową).
We wskazanym stanie faktycznym urząd skarbowy odmówił spółce A prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego z faktur otrzymanych od spółki B. Głównym zarzutem był brak zachowania przez spółkę A należytej staranności przy wykonywaniu swojej działalności, w szczególności brak sprawdzenia rzeczywistej tożsamości dostawcy i przestrzegania przez niego zobowiązań podatkowych.
TSUE nie zgodził się z organami krajowymi i uznał, że podatnik jest obowiązany wyłącznie do podjęcia takich środków weryfikacyjnych, których można od niego rozsądnie wymagać w okolicznościach danej sprawy. Fiskus natomiast, w celu pozbawienia spółki prawa do odliczenia VAT, powinien wykazać, że brała ona czynny udział w oszustwie lub wiedziała (względnie powinna była wiedzieć), iż nabycie towarów lub usług wiązało się z tym oszustwem.
Źródło: wyrok TSUE z 11 stycznia 2024 r., sygn. C-537/22
