W związku z powtarzającymi się pytaniami dotyczącymi skutków ponoszenia wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodu (NKUP) w przypadku wyboru opodatkowania ryczałtem tzw. Estońskiego CIT, uprzejmie wyjaśniam, że nie wszystkie NKUP będą stanowić ukryty zysk lub wydatek niezwiązany z działalnością gospodarczą.
Nowelizacja ustawy o CIT w ramach tzw. Polskiego Ładu przewiduje od 1 stycznia 2022 r. zmiany w zakresie definicji „ukrytego zysku” oraz przykładowego katalogu takich świadczeń (art. 28m ust. 3 CIT). Kolejną wywołującą kontrowersje kwalifikacją jest „wydatek niezwiązany z działalnością gospodarczą”, ujęty w treści art. 28m ust. 1 pkt 3 CIT. W związku z powyższym powstały wątpliwości odnośnie kwalifikacji NKUP zgodnie z ww. przepisami, a co za tym idzie – ich opodatkowaniem.
Ukryte zyski
Katalog ukrytych zysków jest katalogiem otwartym, co sugeruje użycie przez ustawodawcę zwrotu „w szczególności”. Aby można było uznać NKUP za ukryty zysk, musi on spełnić definicję ustawową art. 28m ust. 3 ustawy o CIT:
„Przez ukryte zyski, o których mowa w ust. 1 pkt 2, rozumie się świadczenia pieniężne, niepieniężne, odpłatne, nieodpłatne lub częściowo odpłatne, wykonane w związku z prawem do udziału w zysku, inne niż podzielony zysk, których beneficjentem, bezpośrednio lub pośrednio, jest udziałowiec albo akcjonariusz lub podmiot powiązany bezpośrednio lub pośrednio z podatnikiem lub z tym udziałowcem lub akcjonariuszem (…).”
Aby zatem uznać NKUP za ukryty zysk, za każdym razem należy weryfikować, czy dane świadczenie nosi cechy wskazane w definicji. Warto podkreślić, że świadczenia wykazane w dalszej części przepisu są jedynie przykładami ukrytych zysków. Oznacza, że jeżeli doszło do świadczenia na rzecz udziałowca, a świadczenie to nosi cechy z definicji, to mimo braku wyszczególnienia w katalogu, i tak może zostać uznane za „ukryty zysk”.
Wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą
W przypadku „wysokości wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą (dochód z tytułu wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą” ujętej w treści art. 28m ust. 1 pkt 3 CIT ustawodawca nie zdecydował się na sformułowanie definicji ani katalogu, tak jak w przypadku ukrytych zysków. Na ten moment Ministerstwo Finansów nie wydało też żadnych dodatkowych objaśnień dot. przepisu. W tej sytuacji przed dokonaniem wydatku również należy dokonać weryfikacji, czy konkretny NKUP jest (lub nie) wydatkiem związanym z działalnością gospodarczą.
Na ten moment można przyjąć, że NKUP nie są z mocy prawa ukrytym zyskiem, zatem wydatki takie jak leasing, kary czy odsetki, jeśli nie stanowią świadczenia na rzecz udziałowca, nie będą ukrytym zyskiem. Podobnie jest w przypadku NKUP – o ile mają związek z działalnością gospodarczą, nie powinny samoistnie zostać uznane za wydatki z działalnością niezwiązane.
Przykłady:
Leasing i użytkowanie samochodów osobowych będące wykorzystywane w działalności gospodarczej stanowią NKUP, ale nie powinny zostać kwalifikowane jako „ukryty zysk” czy wydatek niezwiązany z działalnością gospodarczą. W modelowym przypadku używanie samochodu osobowego leasingowanego przez spółkę jest nieodłączną częścią podstawowego funkcjonowania wielu przedsiębiorstw.
Wydatkiem uznanym za „ukryty zysk” może zostać obiad wspólnika wraz z rodziną finansowany przez spółkę. Taki wydatek spełnia definicję świadczenia, którego beneficjentem jest wspólnik, ponadto nie jest on związany z działalnością gospodarczą. Na tej podstawie spółka może zostać zobowiązana do zapłaty podatku od takiego świadczenia.
Biorąc pod uwagę obecną sytuację w kraju, organy skarbowe prawdopodobnie będą dokonywać intensywnej weryfikacji podmiotów, które przechodzą na estoński CIT lub zmieniają formę opodatkowania. Co więcej, obecne brzmienie przepisów ustawy o CIT pozostawia organom zbyt duże pole interpretacyjne odnośnie katalogu wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą.
